ترامادول :  در دسترس و مخرب

داروئی ضد درد با اثر مرکزی با نام ترامادول ، تدامول ، بایومادول ، ... چند سالی است وارد فارماکوپه داروئی ایران شده است که از دسته داروهای مسکن مخدر یا اپوئید های مصنوعی می باشد .
این دارو بر اساس همانند سازی ساختار ملوکولی نارسئین که یکی از آلکالوئید های تریاک می باشد ساخته شده است . عمده مصرف این دارو در پزشکی برای کاهش درد های مفصلی ، جراحی ، زایمان با میزان درد متوسط تا شدید است و از این جهت ضعیف تر از مورفین ، پتدین و قوی تر از مسکن هائی نظیر پروفن استامینوفن می باشد و همواره توصیه می شود مصرف این دارو بیش از دو هفته مجاز نمی باشد و باعث وابستگی داروئی و اعتیاد میگردد .
سوء مصرف این دارو سبب عوارض بسیار خطر ناک است بطوریکه اکنون نوع تزریقی آن تنها در اورژانس بیمارستان ها وجود دارد و از سطح دارو خانه های شهر جمع آوری شده است اما متاسفانه کپسول و قرص ترامادول به صورت کسترده ای به فروش می رسد و علی رغم هشدار های مکرر وزارت بهداشت و درمان و توضیح اینکه عرضه ترامادول بدون نسخه مجاز نمی باشد اما کماکان به صورت OTC عرضه می شود .

عمده مصرف کننده گان ترامادول افرادی هستند که از این دارو به عنوان جایگزینی برای مواد مخدر و یا ترک آن با هدف کاهش عوارض قطع مواد مصرفی خود استفاده می کنند اما غافل از این نکته هستند که مصرف این دارو نه تنها هیچ مشکلی از آنها را حل نمی کند بلکه باعث تحمل عوارض ناشی از این سوء مصرف و جایگزینی مخرب می شوند که عمده ترین آنها اختلال در سیستم های تنفسی ، کلیه و کبد می گردد و در نهایت منجر به عود مصرف قبلی و تحمل این عوارض و آسیب های بسیار آن می گردند . این افراد باید آگاه باشند که اعتیاد یک جایگزینی مزمن مواد مخدر به جای سیستم های تولید کننده مواد شبه افیونی جسم می باشد و مصرف هر گونه دارو در بازسازی این روند تاثیری ندارد و خود مخرب و آسیب رسان است .
دسته دیگری از افراد برای رفع مشکلات جنسی و به توصیه افرادی نا آگاه رو به مصرف این دارو می آورند که در نهایت نه تنها این مشکلات رفع نمی گردد بلکه بازهم عوارض مخرب این دارو شرایط را وخیم تر کرده و خود زمینه ساز مصرف انواع مواد مخدر دیگر و ورود به دنیای سیاه اعتیاد می گردد .
به علت در دسترس بودن ترامادول ، قیمت نازل آن ، ارائه بدون نسخه در دارو خانه ها و هدم اطلاعات کافی در مورد عوارض سوء مصرف باعث شیوع گسترده مصرف آن شده است و باید مراجع ذیصلاح در این زمینه اقدامی عاجل و فوری انجام دهند
نام ژنریک : ترامادول هیدرو کلراید
دسته داروئی : ضد درد با اثر مرکزی

طرز عمل :
اگر چه طریقه اثر ترامادول کاملاً شناخته شده نمی باشد اما مشخص شده که با اتصال ملکول اصلی دارو به گیرنده های مو اپیوئیدی ، بازجذب نور اپی نفرینو سروتونین به صورت ضعیف مهار می شود و به صورت راسمیک به سرعت و تقریباً به طور کامل جذب می شود . ترامادول به صورت وسیع پس از خوراکی متابولیزه شده و تقریباً 30% دارو همراه ادرار دفع می شود .

موارد مصرف :
 درد های متوسط تاشدید پس از اعمال جراحی ، زایمان ، مفاصل و درد های استخوانی

موارد منع مصرف :
مصرف این دارو در موارد مصرف همزمان با الکل ، خواب آورها ، ضد دردها اپوئید ها و دارو های سایکو تروپیک مجاز نیست .

هشدار ها :
 مصرف ترامادول در بیماران مبتلا به سرع و تشنج افراد مبتلا به اختلالات کبدی و کلیه مجاز نمی باشد .
مصرف این دارو در افراد باریسک ضعف تنفسی و حاملگی ، شیردهی ، باید تحت نظر پزش انجام شود .
مصرف این دارو سبب وابستگی و اعتیاد می گردد .

عوارض جانبی :
خستگی و ضعف عمومی ، گشاد شدن رگ ها ، نگرانی ، گیجی ، اختلالات تعادلی ، حالات عصبی ، اختلالات خواب ، درد شکمی ، بی اشتهائی ، افزایش حرکت روده ها یا یبوست ، راش جلدی ، اختلالات بینائی ، تکرر ادرار ، ...

ترامادول : اعتیاد آور خاموش

(tramadol (Tramadol یک مسکن شبه مخدر است که با اسم های تجاری Ultram, Ultram ER (و بایومادول)از سال 1995 وارد بازار دارویی شده است.در ابتدا تصور می شد که به دلیل اثرات خفیفی که ترامادول در تسکین درد داشته و هم چنین به دلیل خواص مخدری ضعیفی که دارد، می توان از آن به عنوان داروی ترک اعتیاد استفاده کرد اما بعدها گزارشاتی از وابستگی و علایم شدیدتری از ترک مصرف (به دلیل اثر دارو بر گیرنده های مخدر(µ-opioid) در دستگاه عصبی مرکزی)در افرادی که از آن به عنوان داروی ترک اعتیاد یا برای کاهش درد ناشی از ترک اعتیاد استفاده می کردند،ارائه شد.در صورت اعتیاد به ترامادول، ترک اعتیاد باید تحت نظر پزشک و به صورت کاهش تدریجی دوز مصرفی باشد. موارد مصرف قانونی: ترامادول برای تسکین دردهای متوسط تا شدید در بزگسالان استفاده می شود. اطلاعاتی که در مورد ترامادول باید بدانیم نکته مهم:افرادی که به مواد مخدر یا الکل معتاد هستند نباید از ترامادول استفاده کنند. در این افراد در صورت مصرف ترامادول ممکن است تشنج ایجاد شود.احتمال تشنح در افرادی که سابقه ی تشنج یا سابقه ی جراحت مغزی دارند و یا از داروهایی مثل ضدافسردگی ها،شل کننده های عضلانی و داروهای ضد تهوع و استفراغ استفاده می کنند،بیشتر است. استفاده بیش از حد (Overdose ) می تواند کشنده باشد.علایم Overdose دارو عبارتند از: خواب آلودگی،تنفس کم عمق،کندی ضربان قلب،ضعف مفرط،پوست سرد و مرطوب ، احساس سبکی سر،غش یا کما. به دلیل وابستگی که ترامادول ایجاد می کند،نباید مصرف آن را به دیگران توصیه کرد(به ویژه فردی که سابقه اعتیاد دارویی دارد) و تنها باید توسط فردی که دارو برای او تجویز شده استفاده شود.ترامادول می تواند باعث اختلال واکنش های عصبی و قدرت تفکر فرد شود، از این رو هنگام استفاده از این دارو از رانندگی خودداری شود. مصرف ترامادول را نباید به طور ناگهانی قطع کرد، قطع ناگهانی ترامادول باعث سندرم ناخوشایند قطع مصرف می شود که علایم آن عبارتند از: اضطراب،تعریق،تهوع،اسهال،، لرز،توهم،اختلال خواب یا مشکلات تنفسی . نباید ترامادول را همراه با این مواد استفاده کرد:
- الکل یا مواد مخدر -داروهای مخدر ضد درد - داروهای آرامش بخش از قبیل والیوم - داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب
- داروهای ضد اختلالات دو قطبی و اسکیزوفرنی(جنون جوانی) ترامادول در دوران حاملگی و شیردهی به دلیل اثرات مضر بر روی جنین و نوزاد منع مصرف دارد. ترامادول نباید برای افراد زیر 18 سال تجویز شود. نحوه مصرف دارو قرص های ترامادول را نباید خرد کرد (از پودر قرص خرد شده نباید به صورت استنشاقی یا رقیق شده با مایع استفاده کرد چون باعث اثرات تهدید کننده حیات،Overdose یا مرگ می شود)،این دارو تنها به صورت قرص خوراکی استفاده می شود.در صورتی که با تجویز پزشک ترامادول مصرف می کنید،بدون کم و کاست از نسخه ی پزشک پیروی کرده و از مصرف دوزهای بالاتر دارو خودداری کنید.نباید بیش از 300 میلی گرم در روز استفاده شود.ترامادول را با یک لیوان پر آب مصرف کنید.هم چنین می توان دارو را با یا بدون غذا مصرف کرد اما هر بار به روشی مشابه از دارو استفاده کنید(مثلاً اگر بار اول با غذا مصرف می کنید تا آخر دوره درمانی همین روش را ادامه دهید). اگر از قرص های آهسته رهش استفاده می کنید ممکن است قرص را در مدفوع خود ببینید که امری طبیعی است.دوزهای مصرفی خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید. در صورت فراموش کردن یک دوز در اولین فرصت دوز فراموش شده را مصرف کنید ، اگر نزدیک دوز بعدی دارو باشد،بدون توجه به دوز فراموش شده،زمان بندی دارویی را رعایت کنید. اثرات جانبی دارو - علایم آلرژی از قبیل خارش،مشکلات تنفسی،ورم صورت،لب ها و زبان یا گلو - تشنج -راش های قرمز،تاول پوستی - تنفس کم عمق و ضربان ضعیف
اثرات جانبی کم اهمیت تر: - خواب آلودگی و گیجی،تهوع،استفراغ،یبوست،ک اهش اشتها، لکه های بینایی،فلاشینگ(قرمزی،گرمی ) و بی خوابی.

سوء مصرف داروهای مرفین‌دار و داروهایی که جایگزین مواد مخدر بصورت آگاهانه و غیر آگاهانه مدت‌ها است که در همه جای دنیا بخصوص کشور ما متداول به یک معضل تبدیل شده است. داروهایی مثل ترامادول که وابستگی‌شان کمتر از مواد مخدر دیگر نیست و از طرفی به علت آن که از مواد شیمیایی مصنوعی تهیه شده دارای عوارض جانبی بیشتری نسبت به مواد مخدر است. در این بین معتادان به علت عدم آگاهی و شناخت این داروها گاهی با هدف ترک مواد مخدر به سمت مصرف آن می‌روند و در واقع از چاله به چاه می‌افتند.
بنابر گزارشات متقاضیان دریافت ترامادول اکثراً از قشر نوجوان و جوان هستند. یک بسته قرص 10 عددی ترامادول50، 400 تومان و ترامادول 100، 500 تومان است. بنابر گزارش پزشک داروخانه‌ای که تمایل نداشت نامش ذکر شود از هر 100 نفری که به داروخانه مراجعه می‌کنند 70 نفر تقاضای دریافت ترامادول دارد که 40 نفر آن‌ها از قشر نوجوانان مدرسه‌های راهنمایی و یا دبیرستان هستند. بر اساس آمار بررسی شده از تیر ماه 1381 تا پایان مهر 1382 تعداد 162 مورد گزارش عارضه دارویی مربوطه به ترامادول از 49 شهرستان مختلف به مرکز ثبت عوارض جانبی ایران (ADR) ارسال شده است. سوزش سینه، تنگی نفس شدید، افت فشار خون و حتی مرگ در اثر تزریق در مجموعه گزارشات دیده می‌شود. (اگر چه ارتباط موارد مرگ گزارش شده با مصرف ترامادول به اثبات نرسیده است) این عوارض در هر دو نوع داروهای خارجی و تولید داخلی به یک میزان گزارش شده است. بر اساس گزارش فوق ترامادول ترکیبی صناعی است که به عنوان ضد درد (شبیه به داروهای مخدریا اپیوئیدی) کاربرد دارد. اشکال دارویی آن که در بازار دارویی ایران موجود است به صورت قرص و کپسول 50 و 10 میلی‌گرمی و آمپول 100 میلی‌گرم در هر میلی لیتر می‌باشد. این دارو در درمان دردهای نسبتاً شدید حاد یا مزمن از قبیل دردهای بعد از عمل جراحی و یا دردهای سرطانی توسط پزشکان تجویز می‌شود. با توجه به اینکه این دارو از گروه ضد درد مخدر است اثرات وابستگی و عوارضی شبیه به داروهای مخدر از قبیل سرگیجه، خواب آلودگی، یبوست، تعریق، خارش و در مواردی نادر کاهش فعالیت سیستم تنفس در بدن ایجاد می‌کند و در نتیجه با قطع ناگهانی ترامادول بعد از مصرف طولانی مدت آن، علایم ترک مورفین در بدن مانند بی‌خوابی، تحریک پذیری، تشنج، لرزش، تهوع، استفراغ، درد عضلات و شکم و ... (علایم Withdrawal) ظاهر می‌گردد. در پایان این گزارش با توجه به مصرف خود سرانه و به منظور کاهش مصرف بی‌رویه این فراورده دارویی نکاتی ذکر شده است که با هم می‌خوانیم. از مصرف خودسرانه دارو به دلیل ایجاد وابستگی بعد از مصرف و تمایل به مصرف مجدد دارو، جداً خودداری شود. این دارو باید فقط با تجویز پزشک مصرف شود. از تجویز ترامادول برای دردهای خفیف تا متوسط «مانند سر دردهای معمولی، دردهای عضلانی، سرماخوردگی و موارد مشابه آن» خودداری شود و این دارو فقط در دردهای متوسط تا شدید با نظر پزشک قابل مصرف است. ایمنی و اثر بخشی مصرف ترامادول در کودکان زیر 16 سال ثابت نشده است و مصرف آن در این گروه سنی توصیه نمی‌گردد و در افراد مسن نیز باید با احتیاط مصرف شود، واکنش‌های آنافیلاکتیک کشنده و سایر واکنش‌های ازدیاد حساسیت مانند خارش، کهیر برونکواسپاسم و آنژیوادم ممکن است بروز نماید و در بیماران با سابقه حساسیت به کدئین و سایر اپیدئیدهامصرف این دارو توصیه نمی‌شود، با توجه به بروز علایم شبیه به ترک مخدرها، از قطع ناگهانی دارو بعد از مصرف طولانی مدت آن خودداری شود، در صورت بروز خواب آلودگی شدید، سرگیجه و ضعف عضلانی شدید حتماً با پزشک معالج مشورت نمایید.