ترامادول : اعتیاد آور خاموش

(tramadol (Tramadol یک مسکن شبه مخدر است که با اسم های تجاری Ultram, Ultram ER (و بایومادول)از سال 1995 وارد بازار دارویی شده است.در ابتدا تصور می شد که به دلیل اثرات خفیفی که ترامادول در تسکین درد داشته و هم چنین به دلیل خواص مخدری ضعیفی که دارد، می توان از آن به عنوان داروی ترک اعتیاد استفاده کرد اما بعدها گزارشاتی از وابستگی و علایم شدیدتری از ترک مصرف (به دلیل اثر دارو بر گیرنده های مخدر(µ-opioid) در دستگاه عصبی مرکزی)در افرادی که از آن به عنوان داروی ترک اعتیاد یا برای کاهش درد ناشی از ترک اعتیاد استفاده می کردند،ارائه شد.در صورت اعتیاد به ترامادول، ترک اعتیاد باید تحت نظر پزشک و به صورت کاهش تدریجی دوز مصرفی باشد. موارد مصرف قانونی: ترامادول برای تسکین دردهای متوسط تا شدید در بزگسالان استفاده می شود. اطلاعاتی که در مورد ترامادول باید بدانیم نکته مهم:افرادی که به مواد مخدر یا الکل معتاد هستند نباید از ترامادول استفاده کنند. در این افراد در صورت مصرف ترامادول ممکن است تشنج ایجاد شود.احتمال تشنح در افرادی که سابقه ی تشنج یا سابقه ی جراحت مغزی دارند و یا از داروهایی مثل ضدافسردگی ها،شل کننده های عضلانی و داروهای ضد تهوع و استفراغ استفاده می کنند،بیشتر است. استفاده بیش از حد (Overdose ) می تواند کشنده باشد.علایم Overdose دارو عبارتند از: خواب آلودگی،تنفس کم عمق،کندی ضربان قلب،ضعف مفرط،پوست سرد و مرطوب ، احساس سبکی سر،غش یا کما. به دلیل وابستگی که ترامادول ایجاد می کند،نباید مصرف آن را به دیگران توصیه کرد(به ویژه فردی که سابقه اعتیاد دارویی دارد) و تنها باید توسط فردی که دارو برای او تجویز شده استفاده شود.ترامادول می تواند باعث اختلال واکنش های عصبی و قدرت تفکر فرد شود، از این رو هنگام استفاده از این دارو از رانندگی خودداری شود. مصرف ترامادول را نباید به طور ناگهانی قطع کرد، قطع ناگهانی ترامادول باعث سندرم ناخوشایند قطع مصرف می شود که علایم آن عبارتند از: اضطراب،تعریق،تهوع،اسهال،، لرز،توهم،اختلال خواب یا مشکلات تنفسی . نباید ترامادول را همراه با این مواد استفاده کرد:
- الکل یا مواد مخدر -داروهای مخدر ضد درد - داروهای آرامش بخش از قبیل والیوم - داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب
- داروهای ضد اختلالات دو قطبی و اسکیزوفرنی(جنون جوانی) ترامادول در دوران حاملگی و شیردهی به دلیل اثرات مضر بر روی جنین و نوزاد منع مصرف دارد. ترامادول نباید برای افراد زیر 18 سال تجویز شود. نحوه مصرف دارو قرص های ترامادول را نباید خرد کرد (از پودر قرص خرد شده نباید به صورت استنشاقی یا رقیق شده با مایع استفاده کرد چون باعث اثرات تهدید کننده حیات،Overdose یا مرگ می شود)،این دارو تنها به صورت قرص خوراکی استفاده می شود.در صورتی که با تجویز پزشک ترامادول مصرف می کنید،بدون کم و کاست از نسخه ی پزشک پیروی کرده و از مصرف دوزهای بالاتر دارو خودداری کنید.نباید بیش از 300 میلی گرم در روز استفاده شود.ترامادول را با یک لیوان پر آب مصرف کنید.هم چنین می توان دارو را با یا بدون غذا مصرف کرد اما هر بار به روشی مشابه از دارو استفاده کنید(مثلاً اگر بار اول با غذا مصرف می کنید تا آخر دوره درمانی همین روش را ادامه دهید). اگر از قرص های آهسته رهش استفاده می کنید ممکن است قرص را در مدفوع خود ببینید که امری طبیعی است.دوزهای مصرفی خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید. در صورت فراموش کردن یک دوز در اولین فرصت دوز فراموش شده را مصرف کنید ، اگر نزدیک دوز بعدی دارو باشد،بدون توجه به دوز فراموش شده،زمان بندی دارویی را رعایت کنید. اثرات جانبی دارو - علایم آلرژی از قبیل خارش،مشکلات تنفسی،ورم صورت،لب ها و زبان یا گلو - تشنج -راش های قرمز،تاول پوستی - تنفس کم عمق و ضربان ضعیف
اثرات جانبی کم اهمیت تر: - خواب آلودگی و گیجی،تهوع،استفراغ،یبوست،ک اهش اشتها، لکه های بینایی،فلاشینگ(قرمزی،گرمی ) و بی خوابی.

سوء مصرف داروهای مرفین‌دار و داروهایی که جایگزین مواد مخدر بصورت آگاهانه و غیر آگاهانه مدت‌ها است که در همه جای دنیا بخصوص کشور ما متداول به یک معضل تبدیل شده است. داروهایی مثل ترامادول که وابستگی‌شان کمتر از مواد مخدر دیگر نیست و از طرفی به علت آن که از مواد شیمیایی مصنوعی تهیه شده دارای عوارض جانبی بیشتری نسبت به مواد مخدر است. در این بین معتادان به علت عدم آگاهی و شناخت این داروها گاهی با هدف ترک مواد مخدر به سمت مصرف آن می‌روند و در واقع از چاله به چاه می‌افتند.
بنابر گزارشات متقاضیان دریافت ترامادول اکثراً از قشر نوجوان و جوان هستند. یک بسته قرص 10 عددی ترامادول50، 400 تومان و ترامادول 100، 500 تومان است. بنابر گزارش پزشک داروخانه‌ای که تمایل نداشت نامش ذکر شود از هر 100 نفری که به داروخانه مراجعه می‌کنند 70 نفر تقاضای دریافت ترامادول دارد که 40 نفر آن‌ها از قشر نوجوانان مدرسه‌های راهنمایی و یا دبیرستان هستند. بر اساس آمار بررسی شده از تیر ماه 1381 تا پایان مهر 1382 تعداد 162 مورد گزارش عارضه دارویی مربوطه به ترامادول از 49 شهرستان مختلف به مرکز ثبت عوارض جانبی ایران (ADR) ارسال شده است. سوزش سینه، تنگی نفس شدید، افت فشار خون و حتی مرگ در اثر تزریق در مجموعه گزارشات دیده می‌شود. (اگر چه ارتباط موارد مرگ گزارش شده با مصرف ترامادول به اثبات نرسیده است) این عوارض در هر دو نوع داروهای خارجی و تولید داخلی به یک میزان گزارش شده است. بر اساس گزارش فوق ترامادول ترکیبی صناعی است که به عنوان ضد درد (شبیه به داروهای مخدریا اپیوئیدی) کاربرد دارد. اشکال دارویی آن که در بازار دارویی ایران موجود است به صورت قرص و کپسول 50 و 10 میلی‌گرمی و آمپول 100 میلی‌گرم در هر میلی لیتر می‌باشد. این دارو در درمان دردهای نسبتاً شدید حاد یا مزمن از قبیل دردهای بعد از عمل جراحی و یا دردهای سرطانی توسط پزشکان تجویز می‌شود. با توجه به اینکه این دارو از گروه ضد درد مخدر است اثرات وابستگی و عوارضی شبیه به داروهای مخدر از قبیل سرگیجه، خواب آلودگی، یبوست، تعریق، خارش و در مواردی نادر کاهش فعالیت سیستم تنفس در بدن ایجاد می‌کند و در نتیجه با قطع ناگهانی ترامادول بعد از مصرف طولانی مدت آن، علایم ترک مورفین در بدن مانند بی‌خوابی، تحریک پذیری، تشنج، لرزش، تهوع، استفراغ، درد عضلات و شکم و ... (علایم Withdrawal) ظاهر می‌گردد. در پایان این گزارش با توجه به مصرف خود سرانه و به منظور کاهش مصرف بی‌رویه این فراورده دارویی نکاتی ذکر شده است که با هم می‌خوانیم. از مصرف خودسرانه دارو به دلیل ایجاد وابستگی بعد از مصرف و تمایل به مصرف مجدد دارو، جداً خودداری شود. این دارو باید فقط با تجویز پزشک مصرف شود. از تجویز ترامادول برای دردهای خفیف تا متوسط «مانند سر دردهای معمولی، دردهای عضلانی، سرماخوردگی و موارد مشابه آن» خودداری شود و این دارو فقط در دردهای متوسط تا شدید با نظر پزشک قابل مصرف است. ایمنی و اثر بخشی مصرف ترامادول در کودکان زیر 16 سال ثابت نشده است و مصرف آن در این گروه سنی توصیه نمی‌گردد و در افراد مسن نیز باید با احتیاط مصرف شود، واکنش‌های آنافیلاکتیک کشنده و سایر واکنش‌های ازدیاد حساسیت مانند خارش، کهیر برونکواسپاسم و آنژیوادم ممکن است بروز نماید و در بیماران با سابقه حساسیت به کدئین و سایر اپیدئیدهامصرف این دارو توصیه نمی‌شود، با توجه به بروز علایم شبیه به ترک مخدرها، از قطع ناگهانی دارو بعد از مصرف طولانی مدت آن خودداری شود، در صورت بروز خواب آلودگی شدید، سرگیجه و ضعف عضلانی شدید حتماً با پزشک معالج مشورت نمایید.